Guillain-Barre Syndrome Update: GBS (गुलेन बॅरे सिंड्रोम) हा एक गंभीर ऑटोइम्यून डिसऑर्डर आहे, ज्यामुळे मज्जासंस्थेवर परिणाम होतो आणि स्नायूंमध्ये अशक्तपणा निर्माण होतो. सध्या पुण्यासह संपूर्ण महाराष्ट्रात GBS रुग्णसंख्या झपाट्याने वाढत आहे. सर्वसामान्यपणे हा आजार दुर्मिळ मानला जातो, पण गेल्या काही महिन्यांत याचा प्रभाव मोठ्या प्रमाणावर दिसून येत आहे.
पुण्यात एकूण 211 रुग्ण आढळले असून आतापर्यंत 11 मृत्यू झाले आहेत. हे प्रमाण कमी असले तरी मृत्यूदर वाढत असल्याने चिंता वाढली आहे. या आजाराचे निदान उशिरा झाल्यास परिस्थिती अधिक गंभीर होते. त्यामुळे लोकांनी याची लक्षणे ओळखून वेळीच वैद्यकीय मदत घ्यावी, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
Guillain-Barre Syndrome Update
1.GBS रुग्णसंख्या आणि मृत्यूदर
जीबीएस हा अचानक होणारा आजार असून त्याचा परिणाम स्नायूंवर होत असल्यामुळे शारीरिक हालचाल मंदावते. पुण्यातच 211 रुग्ण आढळले आहेत, हे प्रमाण लक्षात घेतल्यास हा आजार सामान्य नागरिकांसाठी चिंतेचा विषय ठरू शकतो. राज्यभरात या आजारामुळे 11 मृत्यू झाले आहेत, जे काही प्रमाणात गंभीर बाब आहे.
मृत्यूदर वाढत असला तरी सर्वच रुग्णांचा मृत्यू होत नाही. या आजाराचे निदान वेळीच झाल्यास औषधोपचाराद्वारे बरे होण्याची शक्यता वाढते. IVIG आणि प्लाझ्मा एक्सचेंज हे उपचार यावर प्रभावी ठरू शकतात. त्यामुळे अचानक अशक्तपणा, गिळण्यास अडचण, किंवा स्नायूंमध्ये वेदना जाणवत असतील तर तातडीने डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
2.नवीन मृत्यूंचे तपशील
जीबीएस मुळे पुण्यातील दोन नव्या रुग्णांचा मृत्यू झाल्याची नोंद झाली आहे. दौंड येथील 37 वर्षीय तरुणाला हातात अशक्तपणा जाणवू लागल्याने 10 फेब्रुवारीला ससून रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते. 11-13 फेब्रुवारी दरम्यान त्याला ‘IVIG’ उपचार देण्यात आले, मात्र त्याची स्थिती बिघडत गेली. त्याला अर्धांगवायू झाला आणि फुफ्फुसालाही संसर्ग झाला. त्यामुळे त्याचा 17 फेब्रुवारीला मृत्यू झाला.
नांदेड सिटीतील 26 वर्षीय तरुणीला 15 जानेवारीला जुलाबाचा त्रास झाला होता, जो औषधांशिवाय थांबला. मात्र, 22 जानेवारीपासून तिला गिळण्यास त्रास होऊ लागला आणि काही दिवसांत तिच्या पायांमधील शक्ती संपूर्णतः नष्ट झाली.
तिला सह्याद्री आणि श्रीमती काशीबाई नवले रुग्णालयात दाखल करण्यात आले, मात्र तिची प्रकृती खालावत गेली आणि 18 फेब्रुवारीला तिचा मृत्यू झाला. या दोन्ही प्रकरणांवरून स्पष्ट होते की, जीबीएस हा सुरुवातीला किरकोळ वाटला तरी वेळीच उपचार न मिळाल्यास जीवघेणा ठरू शकतो.
हेही वाचा:
महत्त्वाची बातमी: आता अंगणवाडी सेविकांसाठी हे प्रमाणपत्र अनिवार्य! जिल्हा शिक्षण व प्रशिक्षण संस्थेकडून सहा महिन्यांचे विशेष प्रशिक्षण
3.GBS ने आतापर्यंत मृत्यू झालेले रुग्ण
GBS मुळे झालेल्या मृत्यूंचे वय आणि स्थान पाहता हा आजार कोणत्याही वयोगटातील व्यक्तींना प्रभावित करू शकतो. आतापर्यंत मृत्यू झालेल्या 11 रुग्णांचे वय 26 ते 63 वर्षे दरम्यान होते. विशेष म्हणजे, मृत्यू प्रामुख्याने पुणे आणि आसपासच्या भागांमध्ये झाले आहेत.
GBS मुळे मृत्यू झालेले प्रमुख रुग्ण:
- 40 वर्षीय पुरुष (डीएसके, धायरी) – 25 जानेवारी
- 56 वर्षीय स्त्री (नांदोशी, किरकटवाडी) – 28 जानेवारी
- 37 वर्षीय पुरुष (दौंड) – 17 फेब्रुवारी
- 26 वर्षीय स्त्री (नांदेड सिटी) – 18 फेब्रुवारी
ही नावे पाहता GBS कोणत्याही वयोगटातील लोकांना प्रभावित करू शकतो. यासाठी प्रतिबंधात्मक उपाय करणे महत्त्वाचे आहे.
4.GBS चा परिणाम व कारणे
जीबीएस हा एक ऑटोइम्यून डिसऑर्डर आहे. शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती स्वतःच्या मज्जासंस्थेवर हल्ला करते, त्यामुळे स्नायू अशक्त होतात. याचा परिणाम हात-पाय, गळा आणि श्वसनसंस्थेवर होतो. गंभीर स्थितीत हा आजार अर्धांगवायू आणि श्वसनसंस्थेच्या निकामी होण्यास कारणीभूत ठरू शकतो.
GBS होण्याचे नेमके कारण अद्याप स्पष्ट झालेले नाही. मात्र, कॅम्पिलोबॅक्टर बॅक्टेरियामुळे झालेल्या संसर्गानंतर हा आजार उद्भवू शकतो. हा संसर्ग प्रामुख्याने दूषित अन्न आणि पाणी पिल्यामुळे होतो. त्यामुळे स्वच्छता आणि आहाराच्या सवयींवर विशेष लक्ष द्यायला हवे.
1.काळजी घेण्याचे उपाय:
GBS टाळण्यासाठी आणि संसर्ग टाळण्यासाठी काही उपाय आवश्यक आहेत:
1.पाणी उकळून आणि गाळून प्यावे. अशुद्ध पाणी हे कॅम्पिलोबॅक्टर संसर्गाचे प्रमुख कारण आहे.
2.उघड्यावरचे आणि शिळे अन्न टाळावे. अशुद्ध अन्नामुळे बॅक्टेरिया शरीरात प्रवेश करू शकतो.
3.अचानक हातापायात अशक्तपणा जाणवल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
या गोष्टी पाळल्यास GBS टाळता येऊ शकतो आणि वेळेत उपचार घेऊन गंभीर परिणाम रोखता येऊ शकतात.
2.कॅम्पिलोबॅक्टर संसर्गाची लक्षणे
GBS शी संबंधित कॅम्पिलोबॅक्टर संसर्गाच्या सुरुवातीच्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नये. यामध्ये प्रामुख्याने अतिसार, पोटदुखी, ताप, मळमळ आणि उलट्या होतात. जर अशा लक्षणांचा अनुभव आला तर लगेच वैद्यकीय मदत घ्यावी. कारण योग्य वेळी उपचार न केल्यास हा संसर्ग पुढे जाऊन मज्जासंस्थेवर परिणाम करू शकतो.
निष्कर्ष:
GBS हा गंभीर आजार असला तरी वेळीच उपचार घेतल्यास त्यावर नियंत्रण मिळवता येते. सध्या पुण्यात या आजाराच्या रुग्णसंख्येत वाढ होत असल्याने लोकांनी अधिक सतर्क राहण्याची गरज आहे. या आजाराची कारणे पूर्णतः स्पष्ट नसली तरी दूषित अन्न आणि पाणी टाळणे, तसेच स्वच्छता पाळणे यामुळे याचा धोका कमी होतो.
लक्षणे दिसताच डॉक्टरांकडे जाणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. वेळेवर निदान आणि योग्य उपचार केल्यास हा आजार बरा होऊ शकतो.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs):
1.GBS म्हणजे काय?
GBS (गुलेन बॅरे सिंड्रोम) हा एक ऑटोइम्यून डिसऑर्डर आहे, ज्यामुळे शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती मज्जासंस्थेवर हल्ला करते आणि स्नायूंमध्ये अशक्तपणा येतो.
2.GBS ची प्राथमिक लक्षणे कोणती आहेत?
अशक्तपणा, गिळण्यास त्रास, हात-पायांमध्ये दुर्बलता, स्नायूंमध्ये वेदना, आणि काही प्रकरणांमध्ये अर्धांगवायू होणे ही प्राथमिक लक्षणे आहेत.
3.GBS संसर्गजन्य आहे का?
नाही, GBS संसर्गजन्य नाही. मात्र, कॅम्पिलोबॅक्टर बॅक्टेरियाचा संसर्ग झाल्यास याचा धोका वाढतो.
4.GBS चा उपचार काय आहे?
IVIG (Intravenous Immunoglobulin) आणि प्लाझ्मा एक्सचेंज (Plasmapheresis) हे प्रमुख उपचार आहेत.
5.GBS टाळण्यासाठी काय करावे?
स्वच्छता राखावी, शुद्ध पाणी प्यावे, उघड्यावरचे अन्न टाळावे आणि लक्षणे दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
6.GBS किती धोकादायक आहे?
हा आजार जीवघेणा असू शकतो, विशेषतः उशिरा निदान झाल्यास. मात्र, वेळीच उपचार घेतल्यास तो बरा होऊ शकतो.