Maharashtra Budget 2025: महाराष्ट्राच्या भूमीत अनेक पराक्रमी योद्ध्यांनी इतिहास घडवला. छत्रपती शिवाजी महाराज आणि छत्रपती संभाजी महाराज हे केवळ राजे नव्हे, तर स्वराज्याच्या संकल्पनेचा आत्मा होते.
त्यांच्या जीवनगाथेने अनेक पिढ्यांना प्रेरणा दिली आहे. या महापुरुषांच्या कार्याची आठवण जपण्यासाठी आणि पुढच्या पिढ्यांना त्यांच्या शौर्याची ओळख करून देण्यासाठी महाराष्ट्र शासनाने काही महत्त्वाकांक्षी स्मारक प्रकल्प हाती घेतले आहेत.
यात शिवरायांच्या आग्रा सुटकेच्या ठिकाणी उभारले जाणारे स्मारक, पुण्यातील शिवसृष्टी प्रकल्प, संभाजी महाराजांचे संगमेश्वर व तुळापूर येथील स्मारक आणि पानिपत येथे उभारले जाणारे मराठा शौर्याचे स्मारक यांचा समावेश आहे.
हे स्मारक केवळ इतिहास जपण्यासाठी नव्हे, तर महाराष्ट्राच्या गौरवशाली परंपरेला नवा आयाम देण्यासाठी उभारले जात आहेत. चला, या प्रत्येक स्मारकाच्या महत्त्वावर सविस्तर चर्चा करूया.
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी संपूर्ण हिंदुस्थानाला स्वराज्याचे महत्त्व दाखवून दिले. परंतु, त्यांच्या आयुष्यातील एक मोठा संघर्ष म्हणजे आग्र्यातील नजरकैद.
मुघल सम्राट औरंगजेबाने कपटाने त्यांना कैद केले होते. या बंदिवासातून त्यांनी आपली बुध्दीचातुर्य आणि धैर्य यांचा वापर करून सुटका मिळवली. महाराष्ट्र सरकारने या ऐतिहासिक घटनेला अजरामर करण्यासाठी आग्र्यातच एक भव्य स्मारक उभारण्याचा निर्णय घेतला आहे.
हे स्मारक केवळ एक वास्तू नसेल, तर ती एक प्रेरणादायी जागा असेल. या ठिकाणी शिवरायांच्या सुटकेचा घटनाक्रम साकारण्यात येईल, ज्यामुळे पर्यटक आणि अभ्यासकांना त्या प्रसंगाची अनुभूती घेता येईल.
उत्तर प्रदेश शासनाच्या सहकार्याने ही योजना पुढे नेण्यात येणार आहे. या स्मारकामुळे छत्रपती शिवाजी महाराजांचे कार्य देशभर अधिक प्रसिद्ध होईल आणि त्यांच्या पराक्रमाची आठवण नव्या पिढीला दिली जाईल.
पुण्यातील आंबेगाव येथे चार टप्प्यांत उभारला जाणारा शिवसृष्टी प्रकल्प हा महाराष्ट्राच्या इतिहासप्रेमींसाठी एक अनमोल ठेवा ठरणार आहे. हा प्रकल्प छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारित असून, त्यात अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून त्यांच्या कार्याचे दर्शन घडवले जाणार आहे.
सध्या या प्रकल्पाचे दोन टप्पे पूर्ण झाले असून, उर्वरित टप्प्यांसाठी राज्य सरकारने 50 कोटींचा अतिरिक्त निधी जाहीर केला आहे. येथे थ्री-डी होलोग्राफिक शो, ध्वनी-प्रकाश प्रदर्शन, तसेच आभासी वास्तव (VR) तंत्रज्ञानाच्या मदतीने पर्यटकांना इतिहासाची जिवंत अनुभूती देता येईल. विशेषतः लहान मुलांसाठी आणि अभ्यासकांसाठी ही एक प्रेरणादायी आणि माहितीपूर्ण जागा असेल.
संभाजी महाराज हे केवळ छत्रपती शिवरायांचे सुपुत्र नव्हते, तर ते एक असामान्य योद्धा होते. त्यांच्या शौर्यामुळे स्वराज्याला बळकटी मिळाली. औरंगजेबाच्या महाकाय सेनेसमोर अत्यल्प मावळ्यांसह त्यांनी संगमेश्वर येथे दिलेला लढा ऐतिहासिक आहे. या ऐतिहासिक जागेचे महत्त्व लक्षात घेऊन महाराष्ट्र शासनाने येथे भव्य स्मारक उभारण्याची घोषणा केली आहे.
हे स्मारक संभाजी महाराजांच्या अद्वितीय धैर्याची आठवण करून देईल. संगमेश्वर हा ऐतिहासिकदृष्ट्या महत्त्वाचा प्रदेश आहे, जिथे संभाजी महाराजांनी स्वराज्यासाठी प्राणांची आहुती दिली. येथील स्मारकामुळे या ठिकाणाचे ऐतिहासिक महत्त्व अधिक उजळून निघेल आणि पर्यटकांना एक ऐतिहासिक वारसा अनुभवता येईल
संभाजी महाराजांचे बलिदान अविस्मरणीय आहे. त्यांना मुघलांनी क्रूरपणे ठार केले आणि त्यांचे बलिदान स्थळ म्हणजे मौजे तुळापूर व समाधीस्थळ मौजे वढु बुद्रुक. या दोन्ही ठिकाणी स्मारकाची उभारणी करण्यात येत असून, त्याचे काम सध्या वेगाने सुरू आहे.
हेही वाचा:
BOM Requirement: बँक ऑफ महाराष्ट्र भरती विविध पदांसाठी नोकरीची संधी, अर्ज कसा कराल?
या स्मारकामुळे लोकांना संभाजी महाराजांच्या पराक्रमाची आणि त्यांच्या बलिदानाची जाणीव होईल. येथे ऐतिहासिक चित्रफीत, संभाजी महाराजांच्या कार्यावर माहितीफलक आणि संग्रहालय उभारण्याची योजना आहे.
संभाजी महाराजांच्या प्रेरणादायी कार्याचा गौरव करण्यासाठी महाराष्ट्र शासनाने दरवर्षी एका प्रेरणादायी गीताला “छत्रपती संभाजी महाराज राज्य प्रेरणा गीत” पुरस्कार प्रदान करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
हा पुरस्कार मराठा इतिहासाच्या गौरवशाली आठवणी जिवंत ठेवण्यासाठी दिला जाणार आहे. संभाजी महाराजांचे शौर्य, त्याग आणि स्वराज्यासाठी दिलेले योगदान या पुरस्काराद्वारे अधिक दृढ होईल.
पानिपतचा तिसरा युद्ध हा मराठा इतिहासातील सर्वात वेदनादायक प्रसंग आहे. लाखो मराठ्यांनी या युद्धात बलिदान दिले. या महान शौर्याची आठवण म्हणून हरियाणातील पानिपत येथे महाराष्ट्र शासनाने एक स्मारक उभारण्याचा निर्णय घेतला आहे.
हे स्मारक महाराष्ट्राच्या इतिहासाचा अभिमान वाढवणारे असेल. हरियाणा सरकारच्या मदतीने हे स्मारक उभारले जाणार असून, यात पानिपत युद्धाच्या वीरांना मानवंदना देणारे एक संग्रहालयही असणार आहे.