UPI News: यूपीआय व्यवहार आता आपल्या दैनंदिन जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग बनला आहे. काही सेकंदांत कोणतंही पेमेंट पूर्ण करण्याची सुविधा मिळाल्याने लोक मोठ्या प्रमाणावर यूपीआयचा वापर करत आहेत. मात्र, या व्यवहारांच्या सुरक्षिततेसाठी नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) नव्या आर्थिक वर्षाच्या सुरुवातीपासून काही नवीन नियम लागू करणार आहे. १ एप्रिल २०२५ पासून हे नियम लागू होतील, ज्यामुळे यूपीआय व्यवहार अधिक सुरक्षित होतील.
UPI News
या नव्या नियमानुसार, बँकांनी आणि UPI सेवा प्रदात्यांनी इतर कोणाला दिलेले किंवा बंद झालेले मोबाइल क्रमांक हटवावेत. याचा मुख्य उद्देश म्हणजे अनधिकृत व्यवहार रोखणे आणि यूपीआय प्रणाली अधिक मजबूत करणे.
मोबाइल नंबर अपडेट न केल्यास UPI आयडीसाठी धोका!
अनेकदा एखाद्या व्यक्तीचा मोबाइल नंबर बदलतो, आणि जर तो नंबर दुसऱ्या कोणाला मिळाला, तर पूर्वीच्या वापरकर्त्याचा UPI आयडी त्या नव्या व्यक्तीकडे राहण्याचा धोका असतो. हे टाळण्यासाठी NPCI ने बँकांना नियमितपणे मोबाइल नंबर अपडेट करण्यास सांगितले आहे.
NPCI ने बँका आणि यूपीआय पेमेंट सर्व्हिस प्रोव्हायडर्सना त्यांच्या प्रणाली नियमितपणे अपडेट करण्यास सांगितले आहे. चुकीचे किंवा अयशस्वी यूपीआय व्यवहार रोखण्यासाठी ही महत्त्वाची पावलं उचलली जात आहेत. १६ जुलै २०२४ रोजी झालेल्या बैठकीत हा निर्णय झाला असून, त्याची अंमलबजावणी १ एप्रिल २०२५ पासून केली जाणार आहे.
यामध्ये दर आठवड्याला मोबाइल क्रमांकांची अद्ययावत यादी तयार केली जाणार आहे. मात्र, युझर्सच्या संमतीशिवाय कोणताही मोबाइल नंबर अपडेट केला जाणार नाही.
UPI व्यवहार सुरक्षिततेसाठी नवीन नियम
| विषय | माहिती |
| नियम लागू होण्याची तारीख | 1 एप्रिल 2025 |
| नियम कोण लागू करणार? | नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) |
| मुख्य उद्देश | यूपीआय व्यवहार सुरक्षित करणे आणि अनधिकृत व्यवहार रोखणे |
| मोबाइल नंबर हटवण्याचे कारण | जुने किंवा दुसऱ्या व्यक्तीला दिलेले नंबर हटवण्यासाठी |
| युझरच्या संमतीशिवाय बदल? | कोणताही नंबर अपडेट केला जाणार नाही |
| बँकांची जबाबदारी | दर आठवड्याला मोबाइल क्रमांक अद्ययावत करणे |
| युझर्ससाठी बदल | यूपीआय अॅपमधूनच मोबाइल नंबर अपडेट करण्याचा पर्याय |
| NPCI साठी बँकांचा अहवाल | दर महिन्याला यूपीआय व्यवहार, सक्रिय युझर्स आणि नंबर बदल अहवाल सादर करणे |
| सुरक्षिततेचा फायदा | जुना नंबर मिळालेल्या व्यक्तीकडे यूपीआय आयडी राहण्याचा धोका नाहीसा होईल |
| नियमांचा परिणाम | यूपीआय प्रणाली अधिक सुरक्षित आणि पारदर्शक होईल |
हेही वाचा:
आता औषधांवर होणार बचत! सरकारनं 53 औषधांचे दर कमी केले, सामान्य माणसाला मोठा दिलासा!
यूपीआय सुरक्षा: मोबाइल नंबर अपडेट न केल्यास काय होईल?
जर कोणत्याही युझरने मोबाइल क्रमांक अपडेट करण्यास संमती दिली नाही, तर त्या नंबरवरून यूपीआय व्यवहार करता येणार नाहीत. युझर्सना त्यांचा नंबर अपडेट करण्याचा पर्याय यूपीआय अॅपमधूनच दिला जाणार आहे, जेणेकरून प्रक्रिया सुलभ होईल. यामुळे जुन्या नंबरचा गैरवापर टाळता येईल आणि व्यवहारांची सुरक्षितता वाढेल.
यापुढे बँका आणि यूपीआय सेवा प्रदात्यांना NPCI कडे दर महिन्याला एक अहवाल सादर करावा लागेल. या अहवालात मोबाइल क्रमांकांशी संबंधित यूपीआय आयडीची संख्या, सक्रिय युझर्स आणि यूपीआय व्यवहारांची माहिती असणार आहे. या प्रक्रियेमुळे संपूर्ण यूपीआय प्रणाली अधिक पारदर्शक आणि सुरक्षित होईल. [ Source : “लोकमत” ]
ही सुधारणा केवळ तांत्रिक दृष्टिकोनातूनच महत्त्वाची नाही, तर युझर्सच्या आर्थिक सुरक्षिततेसाठी देखील आवश्यक आहे. यूपीआय व्यवहार वेगाने वाढत असताना, सुरक्षिततेकडे विशेष लक्ष दिले जाणे गरजेचे आहे. NPCI चे हे नवीन नियम भविष्यातील आर्थिक व्यवहार अधिक सुरक्षित आणि विश्वासार्ह बनवण्यासाठी एक महत्त्वाचे पाऊल ठरणार आहेत.
निष्कर्ष:
यूपीआय व्यवहार अधिक सुरक्षित आणि विश्वासार्ह करण्यासाठी NPCI ने १ एप्रिल २०२५ पासून नवीन नियम लागू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. जुन्या किंवा दुसऱ्या व्यक्तीला दिलेले मोबाइल क्रमांक हटवणे, प्रणाली नियमित अपडेट करणे आणि युझर्सच्या संमतीशिवाय कोणताही बदल न करणे यामुळे यूपीआय व्यवहार सुरक्षित होतील.
युझर्सनी आपल्या मोबाइल क्रमांकाची अपडेट प्रक्रिया पूर्ण करून अनधिकृत व्यवहार टाळावेत. हे नियम यूपीआय प्रणाली अधिक पारदर्शक बनवतील आणि भविष्यातील आर्थिक व्यवहारांसाठी मोठा बदल घडवतील.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न:
1.हे नियम का लागू होत आहेत?
उत्तर:- यूपीआय व्यवहार सुरक्षित करण्यासाठी आणि अनधिकृत व्यवहार रोखण्यासाठी.
2.माझा जुना नंबर हटवला जाणार का?
उत्तर:- जर तो वापरात नसेल किंवा दुसऱ्या व्यक्तीकडे गेला असेल, तर हटवला जाईल.
3.मोबाइल नंबर अपडेट कसा करायचा?
उत्तर:- यूपीआय अॅपमधून संमती देऊन अपडेट करावा लागेल.
4.बँका या नियमांचे पालन कसे करतील?
उत्तर:- दर महिन्याला NPCI कडे अहवाल सादर करून.